Circulaire economie

De circulaire economie is een economisch model dat gericht is op het maximaliseren van het gebruik en de waarde van grondstoffen, producten en materialen, terwijl het minimaliseren van verspilling en schadelijke milieueffecten. In plaats van de traditionele lineaire "maak-gebruik-gooi weg" aanpak, streeft de circulaire economie naar een gesloten kringloop waarin producten en materialen hergebruikt, gerepareerd en gerecycled worden. Dit model bevordert de transitie naar een duurzame samenleving door het verminderen van de vraag naar nieuwe grondstoffen en de productie van afval. In een circulaire economie worden materialen zo ontworpen en geproduceerd dat ze gemakkelijk kunnen worden hergebruikt. Hierdoor wordt de levensduur van producten wordt verlengd.

Daarnaast stimuleert de circulaire economie het delen en lenen van producten in plaats van het consumeren. Dit leidt tot een efficiënter gebruik van hulpbronnen. Door het gebruik van digitale technologieën kan het delen en lenen van producten worden vergemakkelijkt, bijvoorbeeld via de online platformen. Dit draagt bij aan het verminderen van overconsumptie en verspilling. Ook wordt er gefocust op het creëren van nieuwe banen en economische kansen. Het recyclen en hergebruiken van materialen vereist gespecialiseerde vaardigheden en kan nieuwe werkmogelijkheden bieden. Daarnaast kan de verschuiving naar een circulaire economie nieuwe industrieën en innovatieve businessmodellen stimuleren.

Bij het onderzoeken van de circulaire economie in het kader van energie, ontdekken we verschillende belangrijke aspecten:

Hernieuwbare Energiebronnen:

De circulaire economie stimuleert het gebruik van hernieuwbare energiebronnen, zoals zonne-energie, windenergie en biomassa. Door te investeren in duurzame energie, verminderen we onze afhankelijkheid van fossiele brandstoffen en verminderen we de uitstoot van broeikasgassen, wat bijdraagt ​​aan de strijd tegen klimaatverandering.

Energie-efficiëntie:

Een centraal principe van de circulaire economie is het bevorderen van energie-efficiëntie. Dit betekent het ontwerpen van energiezuinige producten en systemen, en het minimaliseren van het energieverbruik tijdens de levenscyclus van een product. Door energie-efficiëntie te bevorderen, verminderen we de totale energievraag en dragen we bij aan een duurzamere samenleving.

Smart Grids en Energiesystemen:

De circulaire economie moedigt de ontwikkeling van slimme energiesystemen aan, zoals smart grids. Deze systemen maken gebruik van geavanceerde technologieën om vraag en aanbod van energie in balans te brengen, energieopslag te optimaliseren en het gebruik van hernieuwbare energiebronnen te maximaliseren.

Energietransitie en Decentrale Energieproductie:

Een belangrijk concept binnen de circulaire economie is de overgang van een centrale naar een decentrale energieproductie. Dit houdt in dat energie op lokaal niveau wordt opgewekt, bijvoorbeeld door zonnepanelen op daken van huizen en gebouwen. Deze aanpak vermindert de energieverliezen die optreden tijdens het transport van elektriciteit en vergroot de energieonafhankelijkheid van gemeenschappen.

Enkele belangrijke vormen zijn:

Biologische kringloop:

Deze vorm richt zich op het hergebruiken van biologisch afval, zoals voedselresten, tuinafval en organische materialen, om compost en biogas te produceren. Dit bevordert de natuurlijke afbraak van organisch materiaal en minimaliseert afval.

Technische kringloop:

Hierbij ligt de nadruk op het ontwerpen van producten voor hergebruik, reparatie en recycling. De producten worden zo gemaakt dat ze gemakkelijk uit elkaar kunnen worden gehaald om waardevolle materialen te recyclen.

Zelfvoorzienende kringloop:

Dit gaat om systemen waarbij afval van het ene proces als input wordt gebruikt voor een ander proces, waardoor er geen externe inputs nodig zijn. 

Sharing Economy:

Hierbij worden producten, diensten of middelen gedeeld tussen mensen, waardoor de behoefte aan nieuwe productie wordt verminderd. 

Upcycling:

Bij upcycling worden er afvalmaterialen omgezet in producten met een hogere waarde dan het oorspronkelijke materiaal. Hierdoor ontstaan en nieuwe originele producten. 

De voordelen zijn als volgt:

• Het vermindert de uitstoot van broeikasgassen en luchtvervuiling.
• Het stimuleert het gebruik van duurzame energiebronnen en verminderde afhankelijkheid van fossiele brandstoffen.
• Het verhoogt de energie-efficiëntie en verlaagt de energiekosten.
• Bevordering van innovatie in energietechnologieën en energiesystemen.
• Er worden nieuwe zakelijke kansen en werkgelegenheid gecreëerd in de groene energie-industrie.

De nadelen zijn als volgt:

• De kosten voor het opzetten van een circulair systeem hoger zijn dan bij een lineair systeem. 
• Het implementeren van een circulaire economie vereist vaak complexe logistieke processen, vooral bij het terugnemen, recyclen en hergebruiken van producten en materialen. 

Het kabinet streeft naar een volledig circulaire economie in Europa tegen 2050. Deze doelen gelden ook voor Nederland. De overgang naar een circulaire economie in Nederland wordt steeds concreter, zowel door de inzet vanuit de maatschappij als vanuit de overheid. Het PBL draagt bij aan dit proces door middel van diverse vormen van onderzoek. We onderzoeken de impact van beleid op zowel het milieu als de economie, we identificeren mogelijkheden en obstakels voor burgers en bedrijven, we onderzoeken welke beleidsmaatregelen kunnen bijdragen aan een circulaire economie en we houden de voortgang van de overgang in de gaten. 

Het verschil tussen de circulaire en de lineaire economie ligt voornamelijk in de manier waarop ze omgaan met producten, materialen en grondstoffen. In een lineaire economie wordt het traditionele "maak-gebruik-gooi weg" model gevolgd. Dit betekent dat producten worden geproduceerd, gebruikt en na gebruik als afval worden weggegooid. Bij een circulaire economie ligt de focus vooral op het sluiten van de kringloop, waarbij producten en materialen worden hergebruikt, gerepareerd, gerecycled en opnieuw ingezet. In plaats van afval te creëren, worden producten zo ontworpen dat ze aan het einde van hun levensduur kunnen worden gedemonteerd en de waardevolle materialen kunnen worden teruggewonnen.